صنعت حمل‌ونقل سنگین که ستون فقرات تجارت جهانی است، در آستانه تحولی عظیم قرار دارد. با افزایش فشارهای زیست‌محیطی و تشدید مقررات کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کامیون‌های برقی و هیدروژنی به‌عنوان دو راه‌حل پیشرو برای جایگزینی کامیون‌های دیزلی سنتی مطرح شده‌اند. بازار جهانی کامیون‌های هیدروژنی با نرخ رشد سالانه‌ای (CAGR) بین ۲۰.۳ تا ۴۳.۷ درصد تا سال ۲۰۳۲ در حال گسترش است و شرکت‌هایی مانند نیکولا، هیوندای و ولوو در این میدان رقابت می‌کنند.

کامیون‌های هیدروژنی، وعده‌ای برای مسافت‌های طولانی

کامیون‌های هیدروژنی که از سلول‌های سوختی برای تبدیل هیدروژن به برق و قدرت‌دهی به موتورهای الکتریکی استفاده می‌کنند، به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردشان تا حد زیادی جلب‌توجه می‌کنند. این کامیون‌ها تنها بخار آب تولید می‌کنند و به‌همین دلیل گزینه‌ای ایده‌آل برای کاهش آلودگی در حمل‌ونقل سنگین به‌شمار می‌روند.

یکی از بزرگ‌ترین مزایای کامیون‌های هیدروژنی، توانایی آن‌ها در ارائه بردهای طولانی (تا ۵۰۰ مایل یا حدود ۸۰۰ کیلومتر) و زمان سوخت‌گیری سریع (حدود ۲۰ دقیقه) است. ویژگی‌هایی که آن‌ها را برای حمل‌ونقل طولانی‌مدت و بارهای سنگین مناسب می‌کند.

برای مثال، نیکولا با کامیون Tre FCEV خود مدعی برد ۵۰۰ مایلی است؛ درحالی که هیوندای با مدل Xcient Fuel Cell در حال گسترش حضور خود در بازارهای جهانی است.
علاوه‌بر این، هیدروژن به‌عنوان یک حامل انرژی پاک، به‌ویژه در مناطقی که برق از منابع تجدیدپذیر تولید می‌شود، می‌تواند تاثیرات زیست‌محیطی را به‌حداقل برساند. گزارش‌ها نشان می‌دهند هیدروژن سبز (تولیدشده از منابع تجدیدپذیر) می‌تواند انتشار کربن را تا ۸۵ درصد در مقایسه با کامیون‌های دیزلی کاهش دهد.

این ویژگی‌ها کامیون‌های هیدروژنی را به‌گزینه‌ای جذاب برای شرکت‌های لجستیکی تبدیل کرده که به‌دنبال کاهش ردپای کربن خود هستند؛ به‌ویژه در مناطقی مانند آسیا-اقیانوسیه که با ۴۱.۹ درصد سهم بازار در سال ۲۰۲۵ پیشرو است.

کامیون‌های برقی، پیشتاز در شهرها و مسافت‌های کوتاه

کامیون‌های برقی که از باتری‌های لیتیوم-یون برای تامین انرژی استفاده می‌کنند، در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند. گزارش Black Book نشان می‌دهد در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵، بیش از ۱۲ درصد کامیون‌های کلاس ۷-۸ فروخته‌شده در جهان برقی بوده‌اند؛ رشدی پنج برابری نسبت به سال ۲۰۲۲.

این کامیون‌ها به‌دلیل بهره‌وری بالا، هزینه‌های نگهداری پایین‌تر و عملکرد بی‌صدا در محیط‌های شهری، به‌ویژه برای تحویل‌های محلی و خدمات عمومی، محبوبیت زیادی کسب کرده‌اند. برای مثال، ولوو FH Electric و دایملر eActros برای مسافت‌های کوتاه‌تر (تا ۳۰۰ مایل) و عملیات شهری طراحی شده‌اند.

با این حال، کامیون‌های برقی با محدودیت‌هایی مانند زمان شارژ طولانی (چند ساعت در مقایسه با ۲۰ دقیقه سوخت‌گیری هیدروژنی) و برد محدودتر مواجه‌ هستند. این محدودیت‌ها سبب می‌شود آن‌ها برای حمل‌ونقل طولانی‌مدت گزینه مناسبی نباشند؛ به‌ویژه در مسیرهایی که زیرساخت شارژ سریع محدود است.

با وجود این، زیرساخت شارژ برقی در بسیاری از مناطق، به‌ویژه اروپا و آمریکای شمالی، توسعه‌یافته‌تر از شبکه سوخت‌گیری هیدروژنی است که این مزیت رقابتی را به کامیون‌های برقی می‌دهد.

چالش زیرساخت و هزینه‌ها

یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش‌ روی کامیون‌های هیدروژنی، کمبود زیرساخت‌های سوخت‌گیری است. نصب ایستگاه‌های هیدروژنی هزینه‌بر است و نیاز به‌تجهیزات ایمنی پیشرفته و مخازن تحت‌فشار دارد. درحال حاضر، تعداد ایستگاه‌های هیدروژنی در جهان بسیار کمتر از ایستگاه‌های شارژ برقی است.

برای مثال، در سال ۲۰۲۴، ایالات‌متحده تنها ۶۵ ایستگاه سوخت‌گیری هیدروژنی داشت؛ درحالی که تعداد ایستگاه‌های شارژ برقی به ده‌ها هزار مورد می‌رسید. با این حال، دولت‌ها در حال سرمایه‌گذاری در این زمینه هستند؛ برای نمونه، قانون زیرساخت دو حزبی آمریکا بودجه‌ای برای توسعه هاب‌های هیدروژنی تخصیص داده است.

از سوی دیگر، کامیون‌های برقی با چالش وزن باتری و کاهش ظرفیت بار مواجه‌ هستند. باتری‌های بزرگ مورد نیاز برای بردهای طولانی می‌توانند وزن کامیون را افزایش دهند و فضای بار را کاهش دهند؛ مشکلی که در کامیون‌های هیدروژنی به‌دلیل سبک‌تر بودن سیستم‌های سلول سوختی کمتر دیده می‌شود. با این حال، هزینه اولیه کامیون‌های هیدروژنی همچنان بالاست؛ قیمت این کامیون‌ها می‌تواند تا ۵ برابر کامیون‌های دیزلی باشد؛ درحالی که کامیون‌های برقی نیز به‌دلیل هزینه باتری‌ها گران هستند، اما یارانه‌های دولتی در بسیاری از مناطق این شکاف را کاهش داده است.

تاثیر کدام فناوری روی ‌محیط‌زیست کمتر است؟

هر دو فناوری هیدروژنی و برقی پتانسیل کاهش چشمگیر انتشار گازهای گلخانه‌ای را دارند؛ اما تاثیر زیست‌محیطی آن‌ها به منشأ انرژی بستگی دارد. کامیون‌های هیدروژنی تنها در صورتی کاملا سبز هستند که هیدروژن از منابع تجدیدپذیر (هیدروژن سبز) تولید شود.

در حال حاضر، بخش عمده هیدروژن جهانی از گاز طبیعی (هیدروژن خاکستری) تولید می‌شود که خود فرآیند آلاینده‌ای است.
در مقابل، کامیون‌های برقی زمانی که از شبکه‌های برق پاک تغذیه شوند، می‌توانند به همان اندازه سبز باشند. با توجه به این‌که کشورهایی مانند چین و ژاپن در حال سرمایه‌گذاری در تولید هیدروژن سبز هستند، این شکاف در آینده ممکن است کاهش یابد.

آینده در دستان کیست؟

رقابت بین کامیون‌های هیدروژنی و برقی تنها به‌فناوری محدود نمی‌شود؛ بلکه به مدل‌های کسب‌وکار و همکاری‌های استراتژیک نیز وابسته است. شرکت‌هایی مانند نیکولا و هیوندای بر توسعه کامیون‌های هیدروژنی تمرکز دارند؛ درحالی که تسلا با مدل سمی و ولوو با سری FH Electric بر برقی‌سازی پیش می‌روند.

در این میان، برخی شرکت‌ها مانند BMW در حال آزمایش هر دو فناوری هستند. به‌عنوان مثال، BMW در فوریه ۲۰۲۵ کامیون‌های هیدروژنی خود را در پروژه H۲Haul اروپا معرفی کرد که نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری این فناوری برای حمل‌ونقل طولانی است.

نوآوری‌های اخیر، مانند پیشرفت در سلول‌های سوختی با دوام‌تر و باتری‌های با چگالی انرژی بالاتر، هر دو فناوری را رقابتی‌تر کرده است. علاوه‌بر این، ادغام فناوری‌های خودران و سیستم‌های مدیریت ناوگان هوشمند می‌تواند بهره‌وری هر دو نوع کامیون را افزایش دهد. با این حال، بازار هیدروژنی به‌دلیل نیاز به زیرساخت‌های جدید، با سرعت کمتری نسبت به بازار برقی در حال رشد است.

نقش سیاست‌گزار در تعیین برنده جدال

دولت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین برنده این رقابت دارند. در آسیا-اقیانوسیه، چین با سرمایه‌گذاری عظیم در زیرساخت هیدروژنی و یارانه‌ها پیشتاز است. در اروپا، سیاست‌های سختگیرانه کاهش انتشار کربن و برنامه‌هایی مانند H۲Haul از کامیون‌های هیدروژنی حمایت می‌کنند.

در آمریکای شمالی، قوانین مانند Advanced Clean Trucks کالیفرنیا به هر دو فناوری کمک می‌کند، اما توسعه زیرساخت شارژ برقی در حال حاضر جلوتر است. این تفاوت‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد که هر دو فناوری احتمالا در کنار هم رشد خواهند کرد؛ با هیدروژن در حمل‌ونقل طولانی و برقی در مسافت‌های کوتاه‌تر.

آینده‌ای ترکیبی برای جاده‌ها

رقابت بین کامیون‌های هیدروژنی و برقی نشان‌دهنده یک تحول عمیق در صنعت حمل‌ونقل سنگین است. کامیون‌های هیدروژنی با برد طولانی و سوخت‌گیری سریع، برای حمل‌ونقل طولانی‌مدت و بارهای سنگین مناسب‌ هستند؛ درحالی که کامیون‌های برقی در عملیات شهری و مسافت‌های کوتاه‌تر برتری دارند. با این حال، موفقیت هر دو فناوری به‌توسعه زیرساخت‌ها، کاهش هزینه‌ها و حمایت‌های دولتی بستگی دارد.

در آینده‌ای نزدیک، به‌نظر می‌رسد که این دو فناوری به‌جای حذف یکدیگر، به‌صورت مکمل در کنار هم به‌کار گرفته شوند تا صنعت حمل‌ونقل را به سوی پایداری هدایت کنند. جاده‌های آینده، ترکیبی از این دو غول پاک خواهد بود که هر یک در جایگاه مناسب خود به تسخیر بازار ادامه می‌دهند.